مطالعه تنوع ژنتیکی و خویشاوندی سه گونه l. astragalus (fabaceae) از منطقه سهند با استفاده از نشانگر های rapds

گونه های گیاهی بومی با پراکنش جغرافیایی محدود نسبت به گونه های دارای پراکنش جغرافیایی وسیع از همان جنس سطوح پایین تری از تنوع ژنتیکی را دارا می باشند. در این مطالعه میزان تنوع ژنتیکی گونه astragalus sahendi با گستره پراکنش جغرافیایی بسیار محدود، گونه a. tabrizianus با گستره پراکنش جغرافیایی محدود و گونه a. caspicus با پراکنش جهان گستر از منطقه سهند تبریز با استفاده از پنج آغازگر نشانگرهای rapds ارزیابی شد. تعداد 10 فرد گیاهی از هر گونه به طور تصادفی انتخاب شد. dnaی ژنوم هسته ای مطابق با پروتوکل ctab با اندکی تغییرات از برگ های جوان استخراج شد. میزان تنوع ژنتیکی درون هر گونه براساس شاخص تنوع ژنتیکی نی و شانون محاسبه گردید. میزان شباهت ژنتیکی بین گونه های مورد مطالعه با استفاده از متد upgma (unweighted pair group method with arithmetic averages) براساس فاصله ژنتیکی نی بررسی شد. واکنش rapd-pcr و الکتروفورز محصولات pcr نوارهای واضح، تکرار پذیر و قابل امتیاز بندی تولید کرد. در گونه a. sahendi میزان چند شکلی نوارهای rapds (%p) 08/46 درصد و سطح تنوع ژنتیکی نی (h) و شانون (i) به ترتیب 139/0 و 217/0 بود. این مقادیر در مورد گونه a. tabrizianus به صورت 195/0=i ،122/0=h ،12/44=p% بود. در حالیکه در مورد گونه a. caspicus این مقادیر به صورت 310/0 i=،200/0= h،73/63=p% بود. بیشترین فاصله ژنتیکی نی 153/0 بین گونه های a. sahendi و a. caspicus دیده شد. در صورتی که کمترین این فاصله بین گونه های a. tabrizianus و a. caspicus بر آورد شد. دندرو گرام مبتنی بر upgma نشان داد که a. sahendi از دو گونه دیگر جدا بوده و در خوشه مجزا قرار دارد. میزان چند شکلی نوارهای rapd و سطح تنوع ژنتیکی در گونه های a. sahendi و a. tabrizianus نسبت به گونه a. caspicus به طور معنی داری کمتر بود. با توجه به اینکه a. tabrizianus وسعت پراکنش جغرافیایی بیشتری نسبت به a. sahendi دارد، ولی تنوع ژنتیکی آن نسبت به a. sahendi کمتر بود. این موضوع نشان می دهد که عوامل دیگری غیر از وسعت پراکنش جغرافیایی از جمله سیستم تولید مثلی و نوع گرده افشانی میزان تنوع ژنتیکی گونه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. عامل دیگر در کم بودن میزان تنوع ژنتیکی گونه a. tabrizianus می تواند گذر از گلوگاه جمعیتی باشد. در این پدیده با کاهش اندازه جمعیت، رانش ژنتیکی در آن رخ داده و inbreeding افزایش می یابد. این امر باعث کاهش تنوع ژنتیکی گونه می گردد. در ضمن ممکن است نمونه برداری از افراد گونه a. tabrizianus با فواصل مکانی کم از یکدیگر انجام شده و تنوع ژنتیکی گونه را تحت تاثیر قرار داده باشد. نتایج حاصل از این مطالعه با رده بندی مورفولوژیکی گونه های مطالعه شده مطابقت نداشت. نتایج این مطالعه پیشنهاد می نماید که از نشانگرهای مولکولی مانند ssr و مطالعه نواحی its جهت تجدید نظر در رده بندی گونه ها استفاده شود.